حدیث اطعام روز غدیراز امام صادق (ع) چگونه است؟
با فرا رسیدن عید غدیر خم بازار نقل احادیث و روایت مرتبط با این مناسبت هم گرم میشود. اخیرا نیز حدیثی که در آن تأکید بر اطعام مومنان در آن میشود در بسیاری از مجالس و سخنرانی‌ها طرح میشود.
ضمن اینکه این عید ، عید اکبر است و جشن و سرور و ذکر عزت اسلام و مساله ولایت مولای متقیان علیه السلام بسیار مهم است .خوب است فرازهای تاریخی این روز و پیام الهی در جانشینی امام علی (ع) در مجالس بیان شود. اسلام ملکی معاف کارشناس علوم قرآنی و حدیث، میزان اعتبار این روایت را مورد بررسی قرار داده است:
آیا روایات اطعام روز غدیر در ذیل آمده است صحت دارد؟
“در بحارالانوار، ج ۶، ص ۳۰۳ آمده که امام صادق(ع) فرموده اند: «غذا دادن به یک مومن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق و یک میلیون شهید و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد»
امام علی (ع) در روز غدیر خم میهمانی برگزار می‌کردند و امام علی (ع) همراه پیروانش به خانه ایشان می‌رفتند و در میهمانی شرکت می‌کردند و غذا می‌خوردند”
پاسخ:
اولا باید توجه کرد هر کاری که در مسیر تبیین و نشر فضائل اهل بیت(ع) و احیای امر آنان قطعا دارای ثواب عظیم است. حتی اگر هیچ حدیثی برای بزرگداشت عید غدیر نداشتیم باز هم بزرگداشت این روز دارای فضیلتی عظیم بود زیرا اظهار عشق به اهل بیت پیامبر(ص) مصداق “الموده فی القربی” و از بزرگترین اعمال است.
ثانیا اظهار عشق به اهل بیت(ع) یک شیوه‌ی واحد ندارد و به شیوه‌های مختلف و به مناسبتهای مختلف در زمانها و مکانهای مختلف قابل اجراست. برای بزرگداشت مناسبتهای اهل بیت(ع) از هر روش متعارف و به دور از معصیت می‌توان بهره جست و اطعام نیز یکی از این شیوه‌هاست. در روایات اهل بیت(ع) روزه گرفتن، هدیه دادن و افطاری دادن در عید غدیر توصیه شده است.
ثالثا درباره‌ی روایت فوق چند نکته قابل بیان است:
۱- اصلا در روایت مورد نظر “ثواب اطعام” نیامده بلکه ثواب “افطاری دادن در شب” بیان شده است. یعنی ثواب عظیمی که نقل شده مربوط به افطار دادن به روزه داران روز غدیر خم است.
۲- در متن عربی روایت سخنی از “یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند” نیست و این عبارت از افزوده های متن فارسی است.
۳- این روایت در جلد ششم بحارالانوار نیست بلکه در جلد ۹۴ ، ص۱۱۸ آمده. همچنین در وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۴۵ و زاد المعاد، ص۲۱۰.
جستجوها نشان می دهد قدیمی ترین منبع موجود که این روایت را آورده مصباح المهجد شیخ طوسی(ره) است: مصباح المتهجد، ج۲، ص: ۷۵۸
۴- اینکه در پایان متن فارسی طوری وانمود شده که گویی «سیره همیشگی امام حسن (ع) این بوده که در روز غدیر ، امیرالمومنین و شیعیان ایشان را اطعام می کردند» با متن عربی روایت به تفاوت دارد. متن عربی روایت می گوید امام حسن (ع) در یکی از عیدهای غدیر که با جمعه مصادف شده بود امام علی (ع) و شیعیان ایشان را به طعام دعوت کرد.
۵- اینکه روایت می گوید امام حسن (ع) در ظهر یک روز غدیر که جمعه بود برای امام علی (ع) و شیعیانشان غذا آماده کرده بود ممکن است با استحباب روزه داری در غدیر – که در روایات متعدد آمده- ناسازگار به نظر بیاید. بنابراین احتمال دارد برخی از الفاظ این روایت دستکاری شده باشد مثلا راوی از روی خطا، “اِطعام وسط روز” را جای “افطار در آغاز شب” قرار داده باشد.
مخصوصا وقتی توجه کنیم که در آغاز همان روایت آمده که امام رضا(ع) در عید غدیر هنگام شب یاران خاص خود را برای افطار نزد خودن نگه می‌داشتند. در هر حال «استحباب روزه داری در غدیر»، نزد شیعه مشهور بوده و در روایات دیگر نیز آمده است.
۵- به طور کلی گاهی برخی از روایات که آداب نیکویی را توصیه می‌کنند احیانا دستخوش تحریف شده اند مثلا درباره‌ی میزان ثواب برخی از اعمال صالح مبالغه‌هایی به روایت افزوده شده است. با اینهمه تردیدی نیست که هر شیوه جایز و متعارفی که برای اظهار عشق به اهل بیت(ع) رواج یابد دارای ثواب الهی خواهد بود.
2 روزه
درباره روزه روز غدیر روایات متعددی وارد شده که نمونه ای از آنها نقل می شود. صدوق می گوید:
حدثنا علی بن أحمد بن موسی رضی اللّه عنه قال: حدثنا محمد بن ابی عبداللّه الکوفی قال: حدثنی الحسین بن عبیداللّه الاشعریُّ قال: حدثنی محمد بن عیسی ابن عبید، عن القاسم بن یحیی، عن جدّه الحسن بن راشد، عن المفضّل بن عمر قال: قلت لابی عبداللّه علیه السلام : کم للمسلمین من عید؟ فقال: اربعة اعیاد، قال، قلت: قد عرفت العیدین والجمعة، فقال لی: اعظمها واشرفها یوم الثامن عشر من ذی الحجّة وهو الیوم الذی اقام فیه رسول اللّه صلّی اللّه علیه وآله امیرالمؤمنین علیه السلام ونصبه للناس علماً. قال: قلت: مایجب علینا فی ذلک الیوم؟ قال: یجب علیکم صیامه شکراً للّه وحمداً له مع انّه اهل ان یشکر کل ساعة، وکذلک أمرت الانبیاء اوصیاءها ان یصوموا الیوم الذی یقام فیه الوصی یتخذونه عیداً، ومن صامه کان افضل من عمل ستین سنة.5
همان طور که در پایان حدیث آمده است انبیا به جانشینان خود دستور می دادند که روز وصایت و امامت خود را عید بدانند و روزه بگیرند. امام در این حدیث در فضیلت روزه این روز می فرماید: روزه این روز از عمل شصت سال برتر است.
مرحوم کلینی هم در مورد روزه و اعمال دیگر چنین نقل می کند:
عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن القاسم بن یحیی، عن جدّه الحسن بن راشد، عن ابی عبداللّه علیه السلام قال: قلت: جعلت فداک للمسلمین عید غیر العیدین؟ قال: نعم یا حسن أعظمها واشرفهما، قلت: وایّ یوم هو؟ قال: هو یوم نصب امیرالمؤمنین صلوات اللّه وسلامه علیه فیه علماً للناس، قلت جعلت فداک وماینبغی لنا ان نصنع فیه؟
قال: تصومه یا حسن وتکثر الصلاة علی محمد وآله وتبرّء الی اللّه ممّن ظلمهم فانّ الانبیاء صلوات اللّه علیهم کانت تأمر الاوصیاء بالیوم الذی کان یقام فیه الوصّی ان یتخذ عیداً، قال: قلت: فما لمن صامه؟ قال: صیام ستین شهراً، ولاتدع صیام یوم سبع وعشرین من رجب فانه هو الیوم الذی نزلت فیه النبوة علی محمّد صلّی اللّه علیه وآله وثوابه مثل ستین شهراً لکم.6
در آخر حدیث بعد از روزه غدیر به روز مبعث اشاره شده و ثواب روزه هر دو روز برابر با ثواب روزه شصت ماه دانسته شده است و این، ارتباط حقیقی دو روز و اهمیت آن دو را می رساند.
آقای پناهیان یک روایت بیاور که ناهار غدیر وارد شده باشد سفارش به روزه گرفتن شده است نه ناهار دادن اطعام افطار داریم اما ناهار نداریم اگر یک روایت بیاوری حرفم را پس می گیرم
ارسال ويدئو در تلگرام
با فرا رسیدن عید غدیر خم بازار نقل احادیث و روایت مرتبط با این مناسبت هم گرم میشود. اخیرا نیز حدیثی که در آن تأکید بر اطعام مومنان در آن میشود در بسیاری از مجالس و سخنرانی‌ها طرح میشود.
ضمن اینکه این عید ، عید اکبر است و جشن و سرور و ذکر عزت اسلام و مساله ولایت مولای متقیان علیه السلام بسیار مهم است .خوب است فرازهای تاریخی این روز و پیام الهی در جانشینی امام علی (ع) در مجالس بیان شود. اسلام ملکی معاف کارشناس علوم قرآنی و حدیث، میزان اعتبار این روایت را مورد بررسی قرار داده است:
آیا روایات اطعام روز غدیر در ذیل آمده است صحت دارد؟
“در بحارالانوار، ج ۶، ص ۳۰۳ آمده که امام صادق(ع) فرموده اند: «غذا دادن به یک مومن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق و یک میلیون شهید و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد»
امام علی (ع) در روز غدیر خم میهمانی برگزار می‌کردند و امام علی (ع) همراه پیروانش به خانه ایشان می‌رفتند و در میهمانی شرکت می‌کردند و غذا می‌خوردند”
پاسخ:
اولا باید توجه کرد هر کاری که در مسیر تبیین و نشر فضائل اهل بیت(ع) و احیای امر آنان قطعا دارای ثواب عظیم است. حتی اگر هیچ حدیثی برای بزرگداشت عید غدیر نداشتیم باز هم بزرگداشت این روز دارای فضیلتی عظیم بود زیرا اظهار عشق به اهل بیت پیامبر(ص) مصداق “الموده فی القربی” و از بزرگترین اعمال است.
ثانیا اظهار عشق به اهل بیت(ع) یک شیوه‌ی واحد ندارد و به شیوه‌های مختلف و به مناسبتهای مختلف در زمانها و مکانهای مختلف قابل اجراست. برای بزرگداشت مناسبتهای اهل بیت(ع) از هر روش متعارف و به دور از معصیت می‌توان بهره جست و اطعام نیز یکی از این شیوه‌هاست. در روایات اهل بیت(ع) روزه گرفتن، هدیه دادن و افطاری دادن در عید غدیر توصیه شده است.
ثالثا درباره‌ی روایت فوق چند نکته قابل بیان است:
۱- اصلا در روایت مورد نظر “ثواب اطعام” نیامده بلکه ثواب “افطاری دادن در شب” بیان شده است. یعنی ثواب عظیمی که نقل شده مربوط به افطار دادن به روزه داران روز غدیر خم است.
۲- در متن عربی روایت سخنی از “یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند” نیست و این عبارت از افزوده های متن فارسی است.
۳- این روایت در جلد ششم بحارالانوار نیست بلکه در جلد ۹۴ ، ص۱۱۸ آمده. همچنین در وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۴۵ و زاد المعاد، ص۲۱۰.
جستجوها نشان می دهد قدیمی ترین منبع موجود که این روایت را آورده مصباح المهجد شیخ طوسی(ره) است: مصباح المتهجد، ج۲، ص: ۷۵۸
۴- اینکه در پایان متن فارسی طوری وانمود شده که گویی «سیره همیشگی امام حسن (ع) این بوده که در روز غدیر ، امیرالمومنین و شیعیان ایشان را اطعام می کردند» با متن عربی روایت به تفاوت دارد. متن عربی روایت می گوید امام حسن (ع) در یکی از عیدهای غدیر که با جمعه مصادف شده بود امام علی (ع) و شیعیان ایشان را به طعام دعوت کرد.
۵- اینکه روایت می گوید امام حسن (ع) در ظهر یک روز غدیر که جمعه بود برای امام علی (ع) و شیعیانشان غذا آماده کرده بود ممکن است با استحباب روزه داری در غدیر – که در روایات متعدد آمده- ناسازگار به نظر بیاید. بنابراین احتمال دارد برخی از الفاظ این روایت دستکاری شده باشد مثلا راوی از روی خطا، “اِطعام وسط روز” را جای “افطار در آغاز شب” قرار داده باشد.
مخصوصا وقتی توجه کنیم که در آغاز همان روایت آمده که امام رضا(ع) در عید غدیر هنگام شب یاران خاص خود را برای افطار نزد خودن نگه می‌داشتند. در هر حال «استحباب روزه داری در غدیر»، نزد شیعه مشهور بوده و در روایات دیگر نیز آمده است.
۵- به طور کلی گاهی برخی از روایات که آداب نیکویی را توصیه می‌کنند احیانا دستخوش تحریف شده اند مثلا درباره‌ی میزان ثواب برخی از اعمال صالح مبالغه‌هایی به روایت افزوده شده است. با اینهمه تردیدی نیست که هر شیوه جایز و متعارفی که برای اظهار عشق به اهل بیت(ع) رواج یابد دارای ثواب الهی خواهد بود.
2 روزه
درباره روزه روز غدیر روایات متعددی وارد شده که نمونه ای از آنها نقل می شود. صدوق می گوید:
حدثنا علی بن أحمد بن موسی رضی اللّه عنه قال: حدثنا محمد بن ابی عبداللّه الکوفی قال: حدثنی الحسین بن عبیداللّه الاشعریُّ قال: حدثنی محمد بن عیسی ابن عبید، عن القاسم بن یحیی، عن جدّه الحسن بن راشد، عن المفضّل بن عمر قال: قلت لابی عبداللّه علیه السلام : کم للمسلمین من عید؟ فقال: اربعة اعیاد، قال، قلت: قد عرفت العیدین والجمعة، فقال لی: اعظمها واشرفها یوم الثامن عشر من ذی الحجّة وهو الیوم الذی اقام فیه رسول اللّه صلّی اللّه علیه وآله امیرالمؤمنین علیه السلام ونصبه للناس علماً. قال: قلت: مایجب علینا فی ذلک الیوم؟ قال: یجب علیکم صیامه شکراً للّه وحمداً له مع انّه اهل ان یشکر کل ساعة، وکذلک أمرت الانبیاء اوصیاءها ان یصوموا الیوم الذی یقام فیه الوصی یتخذونه عیداً، ومن صامه کان افضل من عمل ستین سنة.5
همان طور که در پایان حدیث آمده است انبیا به جانشینان خود دستور می دادند که روز وصایت و امامت خود را عید بدانند و روزه بگیرند. امام در این حدیث در فضیلت روزه این روز می فرماید: روزه این روز از عمل شصت سال برتر است.
مرحوم کلینی هم در مورد روزه و اعمال دیگر چنین نقل می کند:
عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن القاسم بن یحیی، عن جدّه الحسن بن راشد، عن ابی عبداللّه علیه السلام قال: قلت: جعلت فداک للمسلمین عید غیر العیدین؟ قال: نعم یا حسن أعظمها واشرفهما، قلت: وایّ یوم هو؟ قال: هو یوم نصب امیرالمؤمنین صلوات اللّه وسلامه علیه فیه علماً للناس، قلت جعلت فداک وماینبغی لنا ان نصنع فیه؟
قال: تصومه یا حسن وتکثر الصلاة علی محمد وآله وتبرّء الی اللّه ممّن ظلمهم فانّ الانبیاء صلوات اللّه علیهم کانت تأمر الاوصیاء بالیوم الذی کان یقام فیه الوصّی ان یتخذ عیداً، قال: قلت: فما لمن صامه؟ قال: صیام ستین شهراً، ولاتدع صیام یوم سبع وعشرین من رجب فانه هو الیوم الذی نزلت فیه النبوة علی محمّد صلّی اللّه علیه وآله وثوابه مثل ستین شهراً لکم.6
در آخر حدیث بعد از روزه غدیر به روز مبعث اشاره شده و ثواب روزه هر دو روز برابر با ثواب روزه شصت ماه دانسته شده است و این، ارتباط حقیقی دو روز و اهمیت آن دو را می رساند.